به گزارش آهن نیوز؛ در حال حاضر قیمت کالاهای صادراتی معدنی ایران کمتر از ۲۰درصد کالاهای وارداتی معدنی است و این به‌نوعی نشان‌دهنده وابستگی صادرات معدنی ایران به صادرات کالاهایی با ارزش افزوده پایین است.
براین اساس درحالی‌که صادرات معدنی بیش از ۳۰هزار تن، ارزشی حدود ۶میلیارد و ۳۸۶میلیون دلار داشته، واردات ۲هزار و ۳۷۹هزار تنی در همین بازه زمانی، ارزش ۲میلیارد و ۸۷۱میلیون دلاری داشته است؛ موضوعی که بیانگر ارزانی قیمت کالاهای صادراتی معدنی ایران در مقایسه با کالاهای وارداتی معدنی به‌دلیل تفاوت در ارزش افزوده ایجاد شده در این بخش است.
نکته دیگری که درباره آمارهای تجارت معدن و صنایع معدنی طی ۶ماه اول سال قابل توجه است، محدودیت شرکای تجاری و بازارهای صادراتی و وارداتی ایران است.
بررسی‌ها حاکی از این است که اولین شریک تجاری ایران با سهم ۳۹درصدی در واردات و سهم ۳۰درصدی در صادرات بخش معدن و صنایع معدنی، کشور چین است.
سهم معدن از صادرات غیرنفتی
بررسی آمار۶ماهه اول امسال تجارت خارجی نشان می‌دهد معدن و صنایع معدنی سهم ۲۷درصدی از صادرات غیرنفتی داشته‌اند. در ۶ماه اول امسال کشور، ارزش صادرات معدن و صنایع معدنی ۶۳۸۶میلیون دلار به وزن ۳۰۵۰۲هزار تن بوده است.
مقایسه این آمار با مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد صادرات این بخش از لحاظ ارزشی نسبت به صادرات ۵میلیارد و ۷۱۵میلیون دلاری، ۶ماه اول سال۱۴۰۱، ۱۲درصد از لحاظ ارزشی و ۴۳درصد از لحاظ وزنی رشد داشته است.
اما نکته قابل توجه در بررسی آمار بخش معدن و صنایع معدنی و مقایسه ۶ماهه اول۱۴۰۲ با ۱۴۰۱، کاهش ۲۲درصدی ارزش واحد صادرات این کالاهاست که بخشی از دلایل آن می‌تواند ناشی از ارزش افزوده پایین صادرات این بخش و موکد این نکته است که در زمینه کالاهای معدنی در بازارهای تجارت جهانی همچنان قیمت‌گذار و تعیین‌کننده نیستیم.
صادرات بخش معدن در سه بخش
صادرات بخش معدن و صنایع معدنی در سه‌بخش صنایع معدنی فلزی، صنایع معدنی غیرفلزی و معدن قابل بررسی است.
در بخش صنایع فلزی که شامل شمش فولاد، محصولات طویل فولادی، کاتد مس، شمش آلومینیوم، آهن اسفناجی، شمش روی، محصولات تخت فولادی، فروآلیاژها، فولادی لوله و پروفیل، شمش سرب، سایر صنایع معدنی فلزی می‌شود، جمع صادرات، ۴میلیارد و ۷۲۸میلیون دلار به وزن ۶۹۵۶ هزار تن بوده که سهم ارزشی ۱۹.۶درصدی از کل صادرات داشته است.
صادرات این بخش نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از لحاظ ارزشی ۷۰میلیون دلار و از لحاظ وزنی ۱۴۰۹هزار تن افزایش داشته و براین اساس صادرات این بخش از لحاظ ارزش یک‌درصد و از لحاظ وزن ۲۵درصد همراه با رشد بوده است.
صادرات صنایع معدنی غیرفلزی که شامل کاشی و سرامیک، سنگ ساختمانی، کلینکر، سیمان، شیشه ساختمانی، چینی بهداشتی و سایر صنایع معدنی غیرفلزی است، ۵۷۷میلیون دلار به وزن ۱۰۴۲۷هزار تن بوده که با سهم ارزشی ۲.۴ درصدی از کل صادرات غیرنفتی، نسبت به مدت مشابه سال گذشته و صادرات ۵۱۰میلیون دلاری ۶ماهه اول سال۱۴۰۱، از لحاظ ارزش ۶۷میلیون دلار و به لحاظ وزنی۹۲۹ هزار تن افزایش داشته است که بر این اساس درصد تغییرات صادرات این بخش به‌لحاظ ارزشی ۱۳ درصد و از لحاظ وزنی ۱۰ درصد رشد نشان می‌دهد.
ارزش صادرات بخش معدن که شامل سنگ و کنسانتره آهن، سنگ و کنسانتره مس و سایر معدن می‌شود، در ۶ماه اول امسال، ۱۰۷۷میلیون دلار به وزن ۱۳۱۲۰هزار تن بوده که با داشتن سهم ارزشی ۴.۵درصدی از کل صادرات، نسبت به صادرات ۵۷۱۴ میلیون دلاری، ۶ماه سال۱۴۰۱، از لحاظ ارزشی، ۶۶۷میلیون دلار و از لحاظ وزنی ۹۱۲۴هزار تن افزایش نشان می‌دهد که براین اساس از لحاظ ارزشی ۱۲درصد و از لحاظ وزنی ۴۳درصد رشد را نشان می‌دهد.
مقاصد صادراتی بخش معدن
بررسی مقاصد صادراتی بخش معدن نشان می‌دهد عمده‌ترین بازار کالاهای صادراتی معدنی کشور، شامل چین، با سهم ۳۰درصدی، عراق با سهم ۱۹درصدی، ترکیه با سهم ۱۱درصدی، امارات متحده عربی با سهم ۷درصدی، عمان با سهم ۶درصدی، اندونزی با سهم ۵درصدی، پاکستان با سهم ۳درصدی و سایر کشورها با سهم ۱۹درصدی است.
از طرف دیگر بررسی بازار چین به‌عنوان اولین شریک تجاری معدنی نشان می‌دهد سنگ و کنسانتره آهن، سهم ۱۱درصدی، شمش فولاد سهم ۸درصدی از صادرات ۶میلیارد و ۹۲۱ میلیون دلاری به این کشور در ۶ماه اول امسال داشته‌اند.
صادرات به عراق به تفکیک گروه‌های کالایی نشان می‌دهد صادرات معدنی به این کشور شامل صنایع معدنی فلزی با سهم ۲۰درصدی و صنایع معدنی غیرفلزی با سهم ۶درصدی است که مجموعا سهم ۲۶درصدی از کل صادرات ۴میلیارد و ۵۴۱میلیون دلاری به این کشور در ۶ماه امسال داشته‌اند.
صنایع معدنی فلزی همچنین سهم ۱۳درصدی از صادرات حدود ۳میلیارد دلاری به امارات داشته‌اند. بررسی بازار ترکیه نیز نشان می‌دهد صادرات معدنی به این کشور شامل، شمش آلومینیوم با سهم ۱۱درصدی، سایر صنایع معدنی فلزی با سهم ۶ درصدی و شمش روی با سهم ۵درصدی است که نشان می‌دهد مجموعا سهم صادرات معدنی، ۲۲درصد از کل صادرات ۲۴۹۸میلیون دلاری به این کشور در نیم‌سال اول سال است.
بررسی صادرات به هند هم بیانگر این است که کل صادرات معدنی تنها شامل صنایع معدنی فلزی با سهم ۱۳درصدی از صادرات ۱۰۶۶میلیون دلاری به این کشور در ۶ماه اول ۱۴۰۲ است.
صادرات به پاکستان به تفکیک گروه‌های کالایی طی ۶ماه سال۱۴۰۲، نشان می‌دهد صادرات معدنی به این کشور محدود به صنایع معدنی فلزی با سهم ۱۵درصدی از صادرات ۹۳۹میلیون دلاری به این کشور است.
صادرات به افغانستان هم حاکی از این است که در ۶ماه اول۱۴۰۲، صادرات معدنی به این کشور شامل صنایع معدنی فلزی با سهم ۱۱درصدی و صنایع معدنی غیرفلزی با سهم ۴درصدی از صادرات ۸۱۶میلیون دلاری به این کشور است.
صادرات به عمان نیز نشان می‌دهد شمش فولاد سهم ۴۵درصدی، محصولات طویل فولادی سهم ۲درصدی، سنگ و کنسانتره آهن سهم ۴درصدی و سایر صنایع معدنی فلزی سهم ۳درصدی و مجموعا بخش معدن سهم ۵۴درصدی را از صادرات ۶۳۵میلیون دلاری به این کشور در ۶ماه اول۱۴۰۲ داشته‌اند.
صادرات به فدراسیون روسیه به تفکیک گروه‌های کالایی هم حاکی از این است که تنها صادرات معدنی به این کشور شامل صنایع معدنی غیرفلزی با سهم ۵درصدی از صادرات ۴۴۰میلیون دلاری به این کشور در ۶ماه اول سال است.
بررسی صادرات به اندونزی نیز نشان می‌دهد عمده‌ترین صادرات ایران به این کشور شمش فولاد با سهم ۹۵درصدی از کل صادرات ۳۷۳میلیون دلاری به این کشور در ۶ماه اول سال است.
سهم بخش معدن از واردات
بررسی سهم ارزشی بخش‌های عمده کالایی از واردات طی ۶ماه سال۱۴۰۲ نشان می‌دهد معدن و صنایع معدنی سهم ۹درصدی از واردات کشور داشته است. واردات به تفکیک بخش‌های عمده و گروه‌های کالایی طی ۶ماه سال۱۴۰۲ و مقایسه با مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد در مجموع در این بازه زمانی ۲میلیارد و ۸۷۱میلیون دلار، واردات معدن و صنایع معدنی به وزن ۲۳۷۹هزار تن صورت گرفته که در مجموع سهم ۹.۴درصدی از سهم ارزشی کل واردات کشور داشته است.
مقایسه این آمار نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد واردات این بخش از لحاظ ارزش ۷۳۱میلیون دلار و از لحاظ وزنی ۵۲۴هزار تن افزایش داشته که بیانگر افزایش ۳۴درصدی ارزش واردات و افزایش ۲۸درصدی وزن واردات معدن و صنایع معدنی است.
از این میزان، واردات صنایع معدنی فلزی با سهم ۵.۷درصدی از سهم ارزشی کل واردات طی این مدت یک‌میلیارد و ۷۲۵میلیون دلار به وزن ۱۰۶۳هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از لحاظ ارزشی ۳۱۸میلیون دلار و از لحاظ وزنی ۳۳۵هزار تن افزایش داشته که نهایتا منجر به افزایش ۲۳درصدی ارزش واردات و ۴۶درصدی واردات این بخش به لحاظ وزنی شده است.
صنایع معدنی غیرفلزی نیز با داشتن سهم ۰.۶درصدی، در ۶ماه اول سال، ۱۸۸میلیون دلار به وزن ۱۲۹هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ ارزشی ۲۷میلیون دلار و به لحاظ وزنی ۴۲هزار تن افزایش داشته است.
درصد تغییرات این بخش نشان می‌دهد ارزش واردات صنایع معدنی غیر فلزی در ۶ماه۱۴۰۲ نسبت به ۶ماه۱۴۰۱، ۱۷درصد از لحاظ ارزشی و ۴۹درصد به لحاظ وزنی رشد داشته است.
واردات بخش معدن شامل سایر معدن و کنسانتره مس در ۶ماه اول سال جاری، ۴۸۱میلیون دلار به وزن ۱۱۸۷هزار تن با سهم ارزشی ۱.۶درصدی از مجموع واردات طی این بازه زمانی است.
مقایسه واردات این بخش با مدت مشابه سال گذشته بیانگر این است که ارزش واردات این بخش ۸۹میلیون دلار کاهش و وزن آن ۱۴۶هزار تن افزایش داشته است و براین اساس درصد میزان تغییرات این بخش نیز نشان می‌دهد ارزش واردات ۱۶درصد کاهش و وزن واردات ۱۴درصد افزایش داشته است.
مبادی وارداتی بخش معدن
بررسی مبادی وارداتی بخش معدن طی ۶ماه۱۴۰۲ نشان می‌دهد اصلی‌ترین مبدأ وارداتی کشور در بخش معدن، کشور چین با سهم ۳۹درصدی، امارات متحده عربی با سهم ۲۴درصدی، ترکیه با سهم ۱۴درصدی، عراق با سهم ۶درصدی و عمان با سهه ۳درصدی بود است. سایر کشورها نیز در مجموع سهم ۱۴درصدی از واردات این بخش داشته‌اند.
بررسی واردات از کشورها به تفکیک گروه کالایی طی ۶ماه سال۱۴۰۲ حاکی از این است که بخش معدن سهم چشمگیری از واردات بیش از ۹میلیارد دلاری از این کشور نداشته است.
واردات بخش معدن از مجموع واردات ۸میلیارد و ۷۷۹میلیون دلاری کشور از چین، شامل صنایع معدنی فلزی با سهم ۹درصدی از واردات از این کشور است.
همچنین از واردات ۳میلیارد و ۲۵۳میلیون دلاری از ترکیه، واردات بخش معدن، محدود به سهم ۶درصدی صنایع معدنی فلزی است. بخش معدن همچنین از واردات ۱۰۷۳میلیون دلاری از آلمان نیز تقریبا سهم چشمگیری نداشته است.
بررسی واردات از هند به تفکیک گروه‌های کالایی نشان می‌دهد، واردات معدنی از این کشور محدود به سهم ۳درصدی واردات صنایع معدنی فلزی از مجموع واردات ۹۸۷میلیون دلاری از این کشور است. واردات بخش معدن از مجموع واردات ۹۲۵میلیون دلاری از فدراسیون روسیه نیز محدود به سهم ۳درصدی صنایع معدنی فلزی است.
واردات از سوئیس به تفکیک گروه کالایی طی ۶ماه سال۱۴۰۲نیز نشان می‌دهد، بخش معدن سهم چشمگیری از واردات ۵۵۶میلیون دلاری از این کشور نداشته است. بخش معدن همچنین از واردات ۴۹۹میلیون دلاری از انگلستان در ۶ماه اول سال نیز سهمی نداشته است.
واردات از عمان به تفکیک گروه کالایی طی ۶ماه سال۱۴۰۲ نیز نشان می‌دهد، واردات بخش معدن از کل واردات ۴۹۸میلیون دلاری از این کشور شامل سهم ۱۳درصدی بخش معدن و سهم ۴درصدی صنایع معدنی فلزی است. بخش معدن همچنین از واردات ۴۳۹میلیون دلای از هلند طی ۶ماه اول امسال سهمی نداشته است.
بررسی صادرات، وارات و تراز تجاری به تفکیک بخش‌های عمده طی ۶ماه سال۱۴۰۲ نشان می‌دهد، صادرات معدن و صنایع معدنی در این بازه زمانی ۶میلیارد و ۳۸۶میلیون دلار به وزن ۳۰۵۰۲ هزار تن و واردات، ۲۸۷۱میلیون دلار به وزن ۲۳۷۹هزار تن بوده است. تراز تجاری در این بخش از لحاظ ارزش ۳۵۱۶میلیون دلار و وزن ۲۸۱۲۳هزار تن مثبت بوده است.
سهم ارزش افزوده بخش معدن
براساس گزارش جهانی ایران بیش از ۲۷.۳تریلیون دلار منابع معدنی اعم از نفت، گاز، زغال‌سنگ، آهن، کروم، مس و...دارد و جایگاه پنجم دنیا را بعد از کشورهایی همچون روسیه، ایالات متحده آمریکا، عربستان و کانادا دارد.
این در حالی است که سهم ارزش‌افزوده بخش معدن از تولید ناخالص داخلی، طبق آمارهای بانک‌مرکزی، بسیار پایین و حداکثر در سطح ۱.۱درصد طی سال‌های ١٣٩٩ و ١٤٠٠ قرار داشته است.
ارزش‌افزوده استخراج معدن در سال١٤٠٠، ۱۵.۴هزار میلیارد تومان و سهم ارزش افزوده معدن از تولید ناخالص داخلی ۱.۱درصد است. استخراج معادن سنگ‌آهن با سهم ۵۷.۷درصدی بیشترین ارزش‌افزوده را در بین معادن کشور به خود اختصاص داده است. پس از آن معادن سنگ مس با سهم ۲۵.۷درصدی و سرب و روی با سهم ۵.۸درصدی قرار دارند.
در مجموع ۸۹.۲درصد ارزش‌افزوده بخش معدن مربوط به سه معدن اصلی سنگ‌آهن، مس و سرب و روی است. معادن سنگ‌آهن گل‌گهر، چادرملو و سنگان که به ترتیب در استان‌های کرمان، یزد و خراسان قرار دارند، مهم‌ترین معادن سنگ‌آهن کشور هستند. معادن استان کرمان در رتبه اول ارزش‌افزوده معادن کشور به ارزش ۱۰۹.۶هزار میلیارد تومان قرار دارد.
درخصوص معادن مس نیز که دومین ارزش‌افزوده بخش معدن کشور را تشکیل داده‌اند، معدن سرچشمه بزرگ‌ترین معدن مس ایران، خاورمیانه و شمال آفریقا در استان کرمان و در مجتمع مس سرچشمه واقع شده است که بالغ بر ١٠میلیارد تن ذخایر معدنی دارد.
بررسی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران دلیل ارزش‌افزوده پایین بخش معدن در تولید ناخالص داخلی را عوامل مختلفی مانند وضعیت نامناسب اقتصادی، نقش ضعیف بخش خصوصی، عدم‌حضور سرمایه‌گذاران خارجی و بی‌توجهی به نقش معادن کوچک می‌دانند.
این در حالی است که با توجه به اینکه یکی از پایه‌های مهم اقتصاد کشور منابع معدنی و ذخایر آن است، این بخش از طریق ارزش‌افزوده‌ای که دارد، می‌تواند به رشد تولید ناخالص داخلی کشور کمک کند.
منبع: دنیای اقتصاد
انتهای پیام/
نظر شما