به گزارش آهن‌نیوز؛ مصطفی خدایگان:
در اواخر سال ۲۰۲۲ پیش بینی می شد بازار فولاد خاورمیانه در سال ۲۰۲۳ با امید به رشد صنعت ساختمان و خودروسازی در این منطقه، بهبود یابد اما عواملی پیش آمد که این پیش بینی را تا به امروز ناکام گذاشته است؛ مسائلی از قبیل رکود صنعت ساخت و ساز در بسیاری از کشورهای منطقه، کاهش تولید خودرو و از همه مهم‌تر، افزایش تولید فولاد در چین و کاهش تقاضا در برخی بازارهای اروپایی، باعث شده است که شرکت‌های فولاد خاورمیانه با مشکلاتی روبرو شوند. بر اساس داده‌های موجود، کشور ایران نیز در سه سال اخیر با افتی محسوس در زمینه تولید و صادرات دست به گریبان بوده، به طوری که از رده‌ی پنجم جهانی در سال ۲۰۲۰ به رده‌ی دهم جهانی در سال ۲۰۲۳ رسیده است. مشکلاتی از قبیل نیروی کار غیرماهر، تکنولوژی فرسوده، سیاست‌های غیرکارشناسی مسئولانِ غیرمتخصص و همچنین عدم توازن میان بخش‌های مختلف صنعت و تجارت ایران، باعث شده تا صنعت فولاد کشور نتواند به حداکثر قدرت خود برسد. طرح محدود کردن مصرف انرژی در فصل گرما نیز به تمام این موارد دامن زده است تا صنعت فولاد ایران، تابستان سرد و در عین حال پرالتهابی را پیش رو داشته باشد.
تهدیدهای احتمالی بازار فولاد خاورمیانه در ادامه‌ی سال ۲۰۲۳
وضعیت ثبات قیمت فولاد در منطقه خاورمیانه همچنان در کش و قوس است و انتظار می رود چنانچه عوامل تحریک بازار رخ ندهد در ادامه سال ۲۰۲۳ روند بازار فولاد منطقه با رکود همراه باشد. از مهمترین دلایل این امر، کاهش تقاضای فولاد در بخش ساخت و ساز و خودروسازی در منطقه است. از سوی دیگر افزایش هزینه های ساخت و ساز در امارات در ماه‌های اخیر نیز روی بازار فولاد تاثیر نزولی خواهد داشت.
در این سوی نقشه، صنعت فولاد ایران تحت تاثیر الزامات وزارت نیرو برای مصرف انرژِی، ناچار به کاهش تولید و افزایش قیمت شده است. افزایش ۳۰ درصدی کرایه حمل بار و نوسانات بازار ارز نیز متضمن این روند افزایشی نرخ محصولات فولادی هستند.
ضمن آنکه طبق پیش بینی ها قیمت ساخت و ساز در کشورمان احتمالا در تابستان تا ۱۸۰ درصد افزایش یابد. بدیهی است افزایش هزینه ساخت و ساز موجب کاهش ساخت و ساز و در نتیجه رکود در صنایع مرتبط با صنعت ساختمان است که در این میان، صنعت فولاد جایگاه ویژهای دارد.
به طور کلی تهدیدهای صنعت فولاد در خاورمیانه و ایران را می توان در این لیست خلاصه کرد:
- کاهش تولید و صادرات فولاد ایران فضا را برای کشورهای ترکیه و عربستان فراهم می کند تا بخشی از بازار منطقه را تصاحب کنند. ترکیه که رقیب اصلی ایران در منطقه است، پیش بینی کرده است که در سال ۲۰۲۳ تا ۵۷ درصد تولید خود را برای گسترش صادرات افزایش خواهد داد.
- افزایش هزینه ساخت و ساز در بیشتر کشورهای منطقه باعث رکود و در نتیجه کاهش اجباری قیمت محصولات فولادی می شود. کاهش قیمت فولاد می‌تواند تیغ دو لبه باشد؛ با توجه به افزایش نرخ مواد اولیه و هزینه تولید، کاهش قیمت محصولات ممکن است به جای افزایش مشتری، موجب رکود بیشتر و زیان انباشته برای تولیدکنندگان منطقه شود.
- برخلاف انتظارها، تولید خودرو در منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۲۳ رشد خاصی نداشته و خودروسازان منطقه کماکان تحت شعاع کمپانی های بزرگ غرب و شرق قرار دارند. این بدان معناست صنعت خودروسازی در منطقه تولید را چندان افزایش نخواهد داد. عدم افزایش تولید خودرو در خاورمیانه فشار زیادی بر تولیدکنندگان فولاد وارد خواهد کرد.
- در قطر نیز ساخت و ساز به طرز چشمگیری کاهش یافته است. پس از چند سالِ رویایی منتهی به جام جهانی برای صنایع مختلف قطر، روند ساخت و ساز در این کشور ریزش کرده و حالا رونق صنایع فولاد در قطر هم در محاق رفته است.
چرا کاهش ساخت و ساز در منطقه خطرناک است؟
در میان دلایلی که ذکر شد، کاهش حجم ساخت و ساز در کشورهای منطقه، یکی از عوامل اساسی رکود احتمالی صنعت فولاد تلقی شد. حال باید پرسید چه عاملی موجب کاهش ساخت و ساز در منطقه شده است؟
همان‌طور که می دانید اغلب کشورهای خاورمیانه اقتصادی متکی بر نفت هستند. دولت های خاورمیانه که هیچ‌گاه نتوانسته یا نخواسته اند برنامه ای عملی برای خروج از اقتصاد نفتی پیاده کنند در چنین مواقعی با بحران سرمایه گذاری مواجه می شوند. طی روزهای اخیر که امیدها برای افزایش قیمت نفت بازگشته بود، عربستان با اعلام کاهش تولید نفت، تمام امیدها را بر آتش ریخت و قیمت نفت مجددا کاهشی شد.
کاهش درآمدهای نفتی، دولت های متکی به نفت را وادار به تعدیل سرمایه گذاری در بخش های مختلف می کند. صنعت ساختمان، یکی از صنایع سرمایه‌بر حساب می شود، بنابراین کاهش قیمت نفت و در پی آن کاهش درآمد کشورها، سرمایه گذاری دولت در بخش ساخت و ساز را به طرز معناداری کاهش می دهد که یک ضربه کاری بر پیکر صنعت فولاد است. از آن سو، در کشوری مثل ایران، طرح محدودیت مصرف انرژی نیز همزمان با رویدادهای منطقه به اجرا درمی آید که یک شوک دیگر بر پیکر صنعت فولاد وارد می سازد. فولاد اگرچه سخت است اما به راحتی از دولت ها ضربه می‌خورد؛ آن هم دولتی که تمام معادلات اقتصادی خود را بر بستر نفت چیده است.
این عادت دولت های ادوار مختلف ایران است؛ حذف، محدودیت و ممنوعیت. بخشنامه هایی غیرکارشناسی که هر بار بخشی از بدنه‌ی صنایع کشور را تخریب می کنند. محدودیت ها و ممنوعین هایی که هرگز آلترناتیو و جایگزینی ندارند و باعث می شوند تولیدکننده دچار خسران فزاینده شود. برای مثال محدودیت مصرف برق در ایران یکی از آن طرح های محدودکننده اما بدون جایگزین است. وزارت نیرو درست می گوید؛ تولید فولاد انرژی زیادی را صرف می کند اما آیا راهکار آن، محدودیت بدون بدون آلترناتیو است؟ در همین کشورهای نه چندان توسعه یافته‌ی خاورمیانه، بیشتر کشورها برای کاهش مصرف برقبه سمت انرژی‌های تجدیدپذیر رفته اند یا بسترهای آن را مهیا کرده اند.
دولت هایی نظیر ترکیه و امارات برای تولید انرژی های تجدیدپذیر و افزایش استفاده آنها از طرف بخش صنعتی سیاست های تشویقی اعمال کرده‌اند. فناوری های مدرن در حال توسعه برای جذب بهینه‌تر انرژی خورشیدی و بادی و استفاده آن در تولید فولاد وجود دارد که امکان جایگزینی بخشی از منابع انرژی فسیلی را فراهم می‌کند. هم‌اکنون تولید فولاد در خاورمیانه با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر روند رو به رشدی گرفته است. اگرچه سهم کلی آنها هنوز کم است اما در یک ارزیابی مختصر می توان دریافت که این کشورها، برخلاف دولت ایران، همیشه برای هر محدودیتی یک جایگزین مناسب دارند.
فرصت های احتمالی
اما فرصت های موجود در بازارهای منطقه با توجه به رویدادهای اخیر را می‌توان این‌گونه پیش بینی کرد:
- در حال حاضر یکی از معدود عواملی که می تواند پیش بینی ها را به نقطه ای روشن هدایت کند بهبود روابط سیاسی ایران و عربستان است. به احتمال فراوان عادی سازی روابط این دو کشور، موجب نشاط و تحریک بیشتر در بازارهای تجاری منطقه خواهد شد که باید امیدوار بود این نشاط احتمالی، شامل صنایع فولاد هم بشود.
- هزینه نیروی کار پایین در برخی کشورهای خاورمیانه امکان تولید فولاد با هزینه پایین‌تر را فراهم می کند. این امر موجب می شود مقداری از فشار افزایش هزینه های تولید کاهش یابد.
- بازسازی مناطق مسکونی سیل زده و زلزله زده ترکیه این فرصت را برای بازار فولاد ایجاد می کند تا بخشی از رکود احتمالی خود را جبران کند اما این بازسازی در گرو سیاست های اردوغان در دور جدید ریاست جمهوری خود است که احتمالا پروژه‌ای طولانی‌مدت خواهد بود.
در نهایت باید مثل همیشه منتظر ماند و به روند اتفاقات و نتایج آنها نگریست، چرا که تجربه ثابت کرده است پیش بینی رویدادهای اقتصادی در خاورمیانه امری پیچیده است. همواره این امکان وجود دارد تا با یک اتفاق غافل‌گیر کننده، تمام معادلات بر هم بریزد و همه چیز تغییر کند.
انتهای پیام/
نظر شما