عوامل مؤثر بر توازن زنجیره فولاد کشور

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری آهن‌نیوز، تولید انواع محصولات زنجیره فولاد با استفاده از مواد اولیه و انرژی ارزان، مزیت نسبی تولیدکنندگان ایرانی است. همین عامل نیز باعث شده تا در شرایط تحریم‌های بین‌المللی و افزایش هزینه‌های تولید، معادن و صنایع فولادی کشور بتوانند همپای سایر کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد، همچنان در بازارهای جهانی حضور داشته باشند. در صورتی که به هر دلیلی امکان تأمین همه یا بخشی از مواد اولیه از داخل کشور فراهم نباشد، سودآوری آن دسته از تولیدکنندگانی که اقدام به واردات مواد اولیه می‌کنند، در داخل کشور کاهش خواهد یافت. تأمین ارز موردنیاز برای خرید مواد اولیه با قیمت‌های جهانی، حمل دریایی تا بنادر کشور و حمل ریلی یا جاده‌ای تا واحد تولیدی چالش‌های جدید واردکنندگان مواد اولیه خواهد بود و منجر به افزایش هزینه‌های تولید می‌شود.

عوامل مختلفی می‌تواند توازن زنجیره را به هم بزند. این عوامل به ترتیب اولویت و اثرگذاری عبارتند از:

۱. مداخله دولت در بازار

مداخله دولت در بازار از طریق قیمت‌گذاری محصولات زنجیره فولاد منجر به ایجاد شکاف میان قیمت‌های داخلی و جهانی شده و تمایل تولیدکنندگان به صادرات محصولات مختلف زنجیره، افزایش پیدا می‌کند. با افزایش میزان صادرات، تأمین نیاز واحدهای داخلی با چالش روبه رو می‌شود و به دلیل کاهش رقابت‌پذیری واحدها در کشور، امکان واردات مواد اولیه با قیمت‌های جهانی نیز وجود نخواهد داشت و منجر به عدم‌توازن در زنجیره فولاد خواهد شد. شایان ذکر است که موضوع مداخله دولت در بازار، مهم‌ترین و اثرگذارترین عامل در توازن زنجیره ارزش است و عوامل دیگری که در ادامه آمده‌اند متأثر از این مسئله خواهند بود.

۲. صدور بی‌رویه مجوز و سیاست‌های حمایتی از احداث واحدهای معدنی و صنایع معدنی

صدور مجوزهای صنعتی و معدنی و اتخاذ سیاست‌های حمایتی توسط دولت باید برمبنای راهبردهای کلان کشور باشد. صدور بی‌رویه مجوز احداث واحدهای معدنی و صنایع معدنی در زنجیره فولاد بدون در نظر گرفتن مزیت‌های منطقه‌ای و آمایش سرزمین، موجب به هم خوردن توازن زنجیره و ایجاد چالش در دستیابی به اهداف پیش‌بینی شده می‌شود. همچنین سیاست‌های حمایتی دولت از بخش صنعت و معدن نیز باید هدفمند بوده و اولویت‌های صنعتی و معدنی کشور از طریق مطالعات کارشناسی و آمایش سرزمین تعیین شود. به عنوان مثال در نظر گرفتن جانمایی واحدهای زنجیره فولاد در کشور یکی از عوامل مهم در موازنه زنجیره ارزش است. بیشک کارخانه‌هایی که در سواحل جنوبی کشور احداث شود، مشکلات و چالش‌های کمتری در خصوص صادرات محصول و واردات مواد اولیه و مصرفی خواهد داشت، اما کارخانه‌هایی که مجوز احداث آن در مناطق مرکزی کشور صادر شود، با چالش‌های متعددی ازجمله حمل ونقل، تأمین آب، تأمین مواد اولیه و... روبهرو خواهد شد.

۳. عدم تحقق ظرفیت‌های پیش‌بینی شده

یکی دیگر از دلایل عدم توازن در زنجیره فولاد، عدم تحقق ظرفیت‌های پیش‌بینی شده در طرح جامع فولاد کشور است. به‌طور مثال در حال حاضر میزان تحقق بهره‌برداری از واحدهای فولادسازی کشور در مقایسه با تحقق واحدهای گندله‌سازی عقب‌تر بوده، بنابراین حلقه‌های نخست زنجیره تحت فشار قرار گرفته و کشور با کمبود سنگ آهن و کنسانتره مواجه شده است.

۴. تغییر الگوی شارژ کوره های القایی

تغییر الگوی شارژ کوره‌های القایی که عموماً به صورت ترکیبی از قراضه و آهن اسفنجی است، یکی دیگر از عوامل مؤثر در توازن زنجیره فولاد است که با توجه به ظرفیت ۷ میلیون تُنی تولید فولاد به روش کوره القایی، تأثیر آن در موازنه زنجیره ارزش قابل توجه خواهد بود.

منبع: گزارش شماره ۱۶۹۹۳ مرکز پژوهش‌های مجلس، تلخیص انجمن نوردکاران فولادی ایران

پایان پیام/ ف