علی اکبر اکبری – معاون توسعه و تکنولوژی فولاد سنگان
ایران بهشت معادن دنیا است و از نظر تنوع معدنی و حجم ذخایر جز کشورهای با پتانسیل بالاست. بدیهی است استفاده دقیق و بهینه از این ظرفیت می تواند محرک بسیار خوبی برای توسعه کشور باشد. اما در حوزه صنعت و معدن کشور برخی چالشها وجود دارد. با این وجود هنوز شرکت هایی هستند که علی رغم وجود چالشها با هوشمندی و برنامه ریزی دقیق راه تولید خود را هموار می کنند.
شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان برای هشتمین سال پیاپی به عنوان واحد نمونه صنعتی در سال ۱۴۰۳ انتخاب شد. فولاد سنگان در سال‌های اخیر به واسطه تدوین استراتژی‌های دقیق، کارآمد و علمی به یک شرکت پیشرو در بهره‌وری کل عوامل تبدیل شده است. بزرگ‌ترین شرکت صنعتی شرق کشور در ۵ سال گذشته در حوزه‌های مختلف، تولید، بازرگانی، سودآوری و مسئولیت‌های اجتماعی کارنامه درخشانی بر جای گذاشته است. فولاد سنگان توانسته است با به کارگیری و مشارکت دادن کلیه عوامل و سرمایه‌های انسانی خود در امور تصمیم‌سازی و اقدامات کارشناسی، در کنار آموزش کارکنان و به حداکثر رساندن ظرفیت‌های مجموعه به بزرگ‌ترین واحد صنعتی شرق کشور بدل شود.
از نظر شما مهمترین چالشهای موجود بر سر مسیر توسعه و اجرای پروژه های توسعه ای چیست?
در حال حاضر ایران جز ده کشور برتر دنیا در حوزه تولید فولاد است. محصول نهایی یعنی فولادی که در قالب محصولات مختلف به بازار عرضه می شود حاصل فرآیندهای زنجیروار در فرآیند تولید است. در ابتدا زنجیره تولید فولاد، معدن و شرکتهای معدنی تولید کننده مواد مورد نیاز فولادسازها قرار دارند. در حال حاضر در بخش معدن و شرکتهای معدنی با چالشهایی نظیر استخراج اصولی و علمی به منظور بهره برداری بهینه و همچنین گسترش دامنه اکتشاف معادن ، عمق سنجی، در وهله اول و سپس چالشهایی نظیر کمبود انرژی نظیر برق و گاز و نهایتا مشکل عدم تناسب ظرفیت تولید با میزان سرانه و ظرفیت خطوط ریلی در کشور وجود دارد.
چالشهای محدودیت انرژی گریبانگیر شرکت های معدنی?
مشکلات انرژی نظیر محدودیت‌های گاز و برق در فصول مختلف سال از جمله چالشهایی است که امروزه به مشکلی برای فولادسازان و شرکتهای صنعتی و معدنی کشور تبدیل شده است.
زنجیره تولید فولاد، از اهمیت بالایی برای صنعت و اقتصاد کشور برخوردار است بنابراین حل چالشها و ایجاد زیرساختهای مناسب برای توسعه کشور و استفاده از فناوریهای نوین دنیا دو عامل مهم برای توسعه صنعت کشور است.
البته اقداماتی در طول این سال‌ها انجام شده است که جای تقدیر دارد اما راهکار قطعی که دولت به‌عنوان بخش حاکمیتی در این خصوص ارائه دهد و بتواند مشکلات انرژی را حل نمایدهنوز موفق نبوده است. کماکان در تابستان و زمستان چالش انرژی یعنی محدودیت و قطعی برق و گاز برای واحدهای صنعتی و معدنی وجود دارد. در این سطح با توجه به تاثیر مستقیم این چالشها بر تولید و سودآوری، انجام پروژه ها و طرح های توسعه نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. در حال حاضر بر اساس گزارش‌های اخیر، ۷۸ هزار مگاوات مصرف برق در کشور داشتیم که این رکورد خیلی زیادی است و متاسفانه ناترازی برق کشور در همین مدت اخیر به ۱۸ هزار مگاوات رسیده است. برای رفع این مشکل نیاز به حمایت جدی دولت، بخش خصوصی و اصلاح سیاست‌های توسعه‌ای و صنعتی در کشور است.
شرکت فولاد سنگان با دو محدودیت اصلی قطعی برق در تابستان و قطعی گاز در زمستان مواجه است. در طی سال های گذشته و حال عدم النفعی که شرکت سنگان از این قضیه داشت، حدود ۳۰ درصد ظرفیت تولید می باشد.
اما امسال برای رفع چالش از نیروگاه سمنان برق تضمینی خریداری کردیم و توانستیم این چالش قطعی برق را به حداقل برسانیم. اما این چالشها هنوز وجود دارند. به طور مثال امسال تابستان تا به حال ۲۵ روز برق قطع شده که بر اساس تولید روزانه ۱۵ هزار تنی شرکت حدود ۳۰۰ هزار تن عدم النفع داشتیم، که این عدم‌النفع که از این معضل کمبود برق به وجود می‌آید رقم قابل توجهی است. در بحث انرژی گاز نیز این ناترازی در بخش صنعتی و خانگی وجود دارد و هر ساله گاز شرکتهای صنعتی قطع می‌شود. طبق گزارش شورای عالی گاز، تا سال ۱۴۱۰ این ناترازی وجود خواهد داشت و برای رفع این ناترازی ها نیاز به سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری در سطح کلان کشوری است.
دلیل اصلی ضعف در حمل‌ونقل و لجستیک مواد معدنی کشور چیست؟
حمل‌ونقل مواد معدنی یکی از مهمترین مراحل این صنعت است. پاسخ مناسب به این موضوع که از کجا به کجا، چه میزان از کدام ماده معدنی و از چه طریقی جابه‌جا شود، می‌تواند به مدیریت هزینه‌ها و زمان کمک بزرگی کند. در صنایع معدنی و فلزی، حمل‌ونقل و لجستیک نقطه پیوند میان حلقه‌های زنجیره تلقی می‌شود. به همین دلیل، در بسیاری از کشورهای جهان سیستم‌های حمل‌ونقل معادن و صنایع معدنی متناسب با نیاز این بخش توسعه پیدا می‌کنند. از آنجا که صنایع معدنی و فلزی در ایران نیز پیشرفت چشمگیری داشته‌اند، برخورداری از سیستم حمل‌ونقل با ظرفیت مناسب حمل بار ضروری به نظر می‌رسد. به عنوان مثال در زنجیره فولاد، با توجه به اینکه حمل ماده اولیه از محل معادن تا واحدهای فولادسازی فرآیندی با حجم بسیار بالاست، حمل‌ونقل و لجستیک از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این خصوص این معضل آقای اکبری این گونه پاسخ می دهد.
نوسازی ناوگان حمل و نقل کشور نیازمند سرمایه‌گذاری است و در شرایط کنونی باید به سمت جذب سرمایه گذاری خارجی حرکت کرد. به دلیل مشکلاتی که در حوزه بین الملل وجود دارد، جذب سرمایه با مشکل مواجه شده است. بنابراین ناوگان حمل و نقل کشور متناسب با رشد حوزه صنعت و معدن توسعه نیافته است. در حال حاضر سرانه راه آهن ما نسبت سایر کشورها در رده های پایین تری قرار دارد.
به طور مثال، میزان تولیدات منطقه صنعتی سنگان در سال حدود ۱۷ونیم میلیون تن که شامل سنگ آهن دانه بندی شده و گندله است، اما کل ناوگان ریلی این منطقه سالانه فقط ۸ تا ۸.۵ میلیون تن را می تواند جا به جا کند و ۹ میلیون تن دیگر عملا باقی می ماند و قاعدتا تاثیر منفی بر تولید میگذارد. چون تولیدهای دپو شده در داخل شرکت ها فضا را اشغال می کنند و خط تولید عملا به علت کمبود فضا متوقف می شود. عدم النفع ناشی از این توقفات و تاثیر ان بر منابع مالی شرکتها، باعث تردید در ارائه طرحهای توسعه می گردد.
بنابر این به طور خلاصه دلایل اصلی مشکل حمل و نقل و لجستیک مواد معدنی در کشور به شرح ذیل است:
توسعه لجستیک و مدیریت زنجیره‌های تامین در کشور را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد و نام برد:
- زیرساختهای ناکافی حمل‌ونقل
- وسایل حمل‌ونقل فرسوده
- شبکه جاده‌ای ناقص
- انبارهای ناکافی
- شبکه راه‌آهن اندک
- چالشهای اقتصادی
- عدم‌توجه به مزیت اقتصاد رقابتی
شرکت سنگان برای مواجه با این بحران چه راه حل هایی اندیشیده است؟
فولاد سنگان برای حل این معضل در ابتدا خرید تضمینی برق از سمنان را انجام داد و نیروگاه سیکل ترکیبی ۴۰۰ کیلو ولت را در نظر دارد که در حال توسعه و در دست اجرا است.
راهکار سوم شرکت سنگان، تاسیس نیروگاه برق بادی است. با توجه به اینکه در منطقه جغرافیایی شرکت فولاد سنگان در کریدور بادی شرق کشور قرار دارد و ظرفیت خدادای بسیار خوبی در این منطقه وجود دارد که بعضاً سرعتشان به ۹۰ کیلومتر نیز می‌رسد. این مسئله پتانسیل بسیار خوبی برای تولید برق است.
بر این اساس شرکت فولاد سنگان طرح احداث نیروگاه برق بادی ۲۰۰ مگاواتی را در ۴ فاز ۵۰ مگابایتی با سرمایه‌گذاری بیش از ۲۰۰ میلیون یورویی را به پیش می برد. مناقصه و فراخوان این پروژه انجام شده است و شرکتها در این خصوص اعلام آمادگی کردند.
قابل ذکر است این طرح در مرحله ارزیابی کیفی و توانمندی شرکتها است که انشالله بتوانیم آن را به عنوان یک ابر پروژه در این حوزه به انجام برسانیم، تا ضمن تامین برق کارخانه های شرکت مازاد آن را به شبکه سراسری برق کشور انتقال داد. بر اساس برنامه ریزی انجام شده این پروژه از زمان شروع عملیات اجرایی طی ….. ماه به بهره برداری خواهد رسید
صیانت از محیط زیست، از اولویتهای اصلی فولاد سنگان
حفظ محیط زیست در فعالیت‌های معدنی و صنایع معدنی یکی از الزاماتی است که باید به آن توجه شود. در سال‌های اخیر کشورها و شرکتهای معدنی به دنبال تحقق اهداف زیست محیطی هستند تا علاوه بر انجام فعالیت‌های خود و درآمدزایی بتوانند خسارات وارده بر محیط زیست را به کمترین حد خود رسانده و همچنین با اقداماتی موثر بخشی از صدمات را جبران کنند. فولاد سنگان نیز در همین راستا فعالیت های چشمگیری داشته که اکبری در خصوص این موضوع و معضلات پیش روی شرکت توضیحاتی ارایه کردند.
شرکت سنگان در حوزه محیط زیست برای اولین بار توانست سند GRI را تنظیم کند. یعنی صنعت توسعه پایدار که بخشی از تولیدات به محیط زیست باز می‌گردد.
شرکت در حوزه تکنولوژی و حفاظت از محیط زیست سلسله پروژه های محیط زیستی با استفاده از تکنولوژی های روز دنیا تعریف کرده است. در راستای صیانت از محیط زیست این شرکت علاوه بر سرمایه گذاری، در زمینه آبگیری باطله های تولیدی کارخانه های کنسانتره که منجر به کاهش قابل توجه مصرف آب شده است، با تعریف و اجرای پروژه سیستم انباشت مکانیزه باطله تر، از ایجاد سدهای باطله تر و پر ریسک برای طبیعت و محیط زیست اجتناب نموده است. به این معنی که بخشی از سنگ آهنی که وارد کارخانه کنستانتره می شود باطله است و پس از عملیات خردایش و جدایش از طریق نوار نقاله ها دفع می‌شود و باطله از کارخانه خارج می‌شود. اما در این پرژه باطله ها به صورت خشک دپو و سپس فشرده می‌شوند. به این ترتیب ذرات میکرونیزه در هوا منتشر نمی‌شود.
از این فناوری نوین تا الان فقط در برزیل و استرالیا استفاده شده است و در ایران، فولاد سنگان سومین شرکت در دنیاست که از این فناوری نوین استفاده می‌کند. در این پروژه سرمایه‌گذاری حدود ۲۳ میلیون یورویی انجام شده و ۷۰۰ میلیارد تومان نیز سرمایه‌گذاری ریالی این طرح است.
